Қызылжардың қасиетті топырағы талай ақын-жазушыны, қоғам қайраткерін, көптеген дарынды тұлғаны дүниеге әкелді. Солардың бірі – өз заманының бетке ұстар азаматы Жылғара Байтоқин. Ол - Солтүстік өңірде аға сұлтан болған, подполковник шеніне дейін көтеріліп, император І Николайдың қолынан дворян атағын алған қоғам қайраткері. Облыстық тарихи-өлкетану музейінде Жылғара Байтоқиннің осыдан шамамен 170 жыл бұрын берілген дворяндық грамотасының түпнұсқасы сақталған.
Бұл – Жылғара Байтоқиннің қылышы. Көне қаруды облыстық тарихи-өлкетану музейінен тамашалауға болады. Мұндағы құнды дүниелердің бірі - 1852 жылы Жылғара Байтоқинге Ресей империясының әулетті дворянин атағын тағайындау туралы І Николайдың грамотосы. Құжат өте жақсы сақталған. Грамотаның кей абзацтары алтынмен жазылған, бірнеше парақтан тұрады. Ол заманда мұндай жоғары сый әсіресе мұсылмандарға өте сирек және ерекше жетістіктері үшін ғана берілген. 1967 жылы отбасылық жәдігер – құнды құжатты, сондай-ақ, Жылғараның алтын медальдарын, мөр-сақинасын, қылышы мен күміспен күптелген екі белбеуін ұрпақтарының бірі музейге әкеліп тапсырады.
СНХ: ДӘСТЕН БАЙМҰҚАНОВ, ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-ӨЛКЕТАНУ МУЗЕЙІНІҢ ҚЫЗМЕТКЕРІ
Сол кезде қазақ даласында өзінің байлығымен, атағымен танылған азаматтар ел басқару жүйесіне кірісті. Оның ақсүйектігіне, төре тұқымына жататындығына ешкім қараған жоқ. Солардың бірі - Жылғара Байтоқин.
Ол туралы ауыз әдебиетінде көп айтылған, ел арасында кеңінен тарап, аты аңызға айналған адам. Ел аузында Жылғараның батыр да, әнші де, ақын да тіпті айтыскер ақын да, шешен де болғандығы айтылады. Яғни Жылғара өз заманында беделді, білгір, бай, іскер, ірі қайраткер болған екен.
Жылғара Байтоқин Көкшетау сыртқы округіне Ғұбайдолла Уәлиевпен аға сұлтандыққа таласады. Бірақ жолы болмай, тек екі жылдан кейін ғана мақсатына жетеді.
СНХ: ДӘСТЕН БАЙМҰҚАНОВ, ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-ӨЛКЕТАНУ МУЗЕЙІНІҢ ҚЫЗМЕТКЕРІ
Музей қызметкерінің айтуынша, Жылғара ағартушылық қызметпен де айналысты, бірнеше мектеп ашқан. Ауыл шаруашылығына жаңа техника, механизацияны, жаңа үлгідегі шаруашылық түрін енгізді.
СНХ: ДӘСТЕН БАЙМҰҚАНОВ, ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-ӨЛКЕТАНУ МУЗЕЙІНІҢ ҚЫЗМЕТКЕРІ
Жылғараның балалары Мұса аға сұлтан, штапс-капитан болды, Әлібек батыр атанып, әйгілі Ақан серінің сенімді серігі болған.